Leon Wurmser

Τι είναι και τι δεν είναι η ψυχανάλυση

 

«Ο άνθρωπος είναι ένα σχοινί, δεμένο στις δυο άκρες του ανάμεσα στο ζώο και στον υπεράνθρωπο – ένα σχοινί πάνω στην άβυσσο. Ένα επικίνδυνο απέναντι, μια επικίνδυνη πορεία, ένα επικίνδυνο βλέμμα προς τα πίσω, ένα επικίνδυνο ρίγος και μια ακινησία» (Nietzsche, ‘’Zarathustra, s. 11).

Ένα παρόμοιο νόημα βρίσκεται στο λόγο του χασιδικής προέλευσης δάσκαλο των αρχών του 19^ου αιώνα R. Nachman von Bratzlav, το οποίο εκφράζει τόσο την υπαρξιακή απειλή του ανθρώπου – εξωτερικά κι εσωτερικά – όσο και μια θαρραλέα πρόσκληση παρόλα αυτά να συνεχίζουμε την πορεία μας: «Ό κόσμος όλος είναι μια μικρή γέφυρα. Το βασικό ζήτημα είναι να μην φοβόμαστε».Ο κατήγορος αναφερόμενος στους αδελφούς Καραμαζόφ τους αποκαλεί διευρυμένες φύσεις. «Είναι ικανοί να συνενώσουν μέσα τους όλες τις πιθανές αντιθέσεις και ταυτόχρονα να κοιτάζουν στις αβύσσους: την άβυσσο πάνω από εμάς, την άβυσσο των υψηλών ιδεωδών, και την άβυσσο κάτω από εμάς, την άβυσσο της πιο χαμηλής και ντροπιαστικής εξαχρείωσης»

Τα παραπάνω αποσπάσματα επικαλούνται την πολλαπλότητα του εαυτού και την ενότητα του. Την διαλεκτική ανάμεσα σε πολλές μορφές του εαυτού και την αναζήτηση του αυθεντικού πυρήνα του εαυτού. Όλα αυτά όμως συσχετίζονται με την εσωτερική σύγκρουση, την κεντρική ιδέα της φροϋδικής ψυχανάλυσης. Η ψυχανάλυση ως μέθοδος θεραπείας, ως θεωρία και ως φιλοσοφία, βασίζεται στην a priori παραδοχή πως ο ψυχισμός μπορεί να κατανοηθεί καλύτερα μέσα από την συστηματική διερεύνηση της εσωτερικής σύγκρουσης. Πριν από εξήντα χρόνια ο Ernst Kris το διατύπωσε με τον ακόλουθο τρόπο:

«Η ψυχανάλυση είναι η φυσική επιστήμη της ψυχής,… η ψυχολογία των πιο εσωτερικών πνευματικών ψυχικών διαδικασιών, του ανθρώπου σε σύγκρουση (1975, s.348f). Μπορούμε να ορίσουμε την ψυχανάλυση ως την μέθοδο που επιδιώκει να ερευνήσει και να αντικειμενοποιήσει την υποκειμενικότητα και μάλιστα ειδικά κάτω από την οπτική γωνία μια συνεπούς ανάλυσης συγκρούσεων. Οτιδήποτε αποστρέφει το βλέμμα από αυτήν την κεντρικότητα της σύγκρουσης – κυλάει προς την περιφέρεια της ψυχανάλυσης. Υπάρχουν άλλα, εξίσου σημαντικά, για άλλους σκοπούς, ίσως ακόμη πιο σημαντικές μορφές κατανόησης του ψυχισμού, που δεν θέτουν αυτό το σημείο στο κέντρο του ενδιαφέροντος τους. Συμπληρώνουν και διευρύνουν σημαντικά την κατανόηση μας – αλλά δεν είναι ψυχανάλυση.

Από την μια πλευρά η ψυχανάλυση είναι η πραγμάτευση της εσωτερικής σύγκρουσης ως ζωντανή παρουσία, στην αντίσταση και στην μεταβίβαση. Από την άλλη πλευρά είναι η αδιάλειπτα εξελισσόμενη και δυναμικά διαφοροποιούσα θεωρητικοποίηση που συνυπολογίζει τις τεράστιες πολυπλοκότητες, την πολλαπλή διαστρωμάτωση των συγκρούσεων, αυτές τις πλημυρισμένες από φώς κρυσταλλικές  διαστρωματώσεις.

Απόδοση από την γερμανική γλώσσα: Κώστας Σκαρπίδης

http://www.psychoanalyse-laienforum.de/www.psychoanalyse-laienforum.de/VortrNotiz_SS04_WesenStrukturSeele_Wurmser.htm